Erfgoed van de week: Zilver voor iedereen
Hoewel we er door de coronacrisis helaas nu niet van kunnen genieten, is in het Stedelijk Museum in Zutphen een tentoonstelling geopend met de naam “Zilver voor Iedereen”. Deze tentoonstelling schenkt ook ruime aandacht aan de Zutphense zilvergieterij Hollandia aan de Rijkenhage. Hollandia werd in 1917 opgericht en verhuisde in 1919 naar het oude burgerweeshuis aan de Rijkenhage tegen de Berkelpoort. Ter plekke werd ook een archeologische opgraving gedaan, waarbij veel afval van Hollandia werd aangetroffen...
Deze stukken zijn herkenbaar aan het feit dat ze gietresten vertonen aan de randen (afb. 1) . Dat is een sterke aanwijzing dat ze ter plekke gegoten zijn. Bovendien zijn sommige objecten terug te vinden in de catalogus van dit bedrijf (afb. 2). Daarnaast duiken Hollandia-producten ook op in andere Zutphense opgravingen zoals in de Halvemaanstraat en de Van Dorthstraat.
De belangrijkste producten van Hollandia waren lepels en dergelijke. Deze waren vaak versierd met bekende zeventiende-eeuwse schilderijen. Op een zilveren broche uit de Halvemaanstraat (afb. 3) staat bijvoorbeeld het schilderij “Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster” van Bartholomeus van der Helst uit 1648 afgebeeld). Maar er werden ook lepeltjes met stadswapens gemaakt, zoals het wapen van Amsterdam dat aan de Rijkenhage werd gevonden.
Interessant ook is een mislukte koperen boeksluiting (afb. 4). Hierop staat Mozes afgebeeld (inclusief “horentjes” en de Stenen Tafelen), en daarboven een zeventiende-eeuws portret (de Zutphense Statenbijbel-vertaler Baudartius?). Dit beslag toont opvallende gelijkenissen met een zilveren boeksluiting uit 1840.
Een opvallend fenomeen is dat veel van deze voorwerpen helemaal niet van zilver zijn, maar van koper. Het gaat daarbij waarschijnlijk niet om proefstukken, maar om koperen objecten die, als ze wat beter uit de mal zouden zijn gekomen, verzilverd zouden zijn. Bij een vergelijkbare lepel met zeventiende-eeuws tafereel die in Brummen werd gevonden, is in elk geval duidelijk te zien dat het om een zwaar verzilverde koperen lepel gaat.
De tentoonstelling in Stedelijk Museum Zutphen is te zien 27 juni. Hopelijk worden de maatregelen binnenkort versoepeld en kun je dan toch nog naar het museum. Kijk hier voor informatie: https://museazutphen.nl/plan-je-bezoek/tentoonstellingen/zilver-voor-iedereen/.